ویژگی های انسان سالم از نظر اتوکرنبرگ

ویژگی های انسان سالم از نظر اتوکرنبرگ

در روانشناسی، بهنجاری یا سلامت روان مفهومی پیچیده، چندبعدی است. انسان بهنجار تنها فردی نیست که از بیماری روانی رنج نمی‌برد؛ بلکه کسی است که از تعادل درونی، انسجام روانی، خودآگاهی و توانایی برقراری روابط بین‌فردی معنادار برخوردار است. چنین فردی می‌تواند هیجانات خود را تنظیم کند، تعارض‌های درونی‌اش را شناسایی و مدیریت نماید و در عین حال، در برابر فشارهای زندگی روزمره انعطاف‌پذیر باقی بماند. شخصیت بهنجار در روانشناسی به فردی اطلاق می‌شود که توانایی پذیرش واقعیت، خودمختاری در تصمیم‌گیری، ظرفیت برای عشق‌ورزی، مسئولیت‌پذیری اجتماعی و رعایت معیارهای اخلاقی را دارد. او از عزت نفس متعادل، هدفمندی در زندگی، و احساس معنا و ارتباط با خود و دیگران بهره‌مند است. به‌عبارت دیگر، انسان سالم از نظر روانی نه تنها در درون خود به ثبات رسیده، بلکه قادر است با دنیای بیرون نیز به‌شکلی متعادل و بالغانه تعامل کند.در این میان، دیدگاه‌های مختلفی در روانشناسی برای تعریف و تبیین سلامت روان و شخصیت بهنجار ارائه شده‌اند؛ از جمله رویکردهای رفتاری، انسان‌گرایانه، شناختی، و روان‌پویشی. روان‌پویشی‌ها، به‌ویژه نظریه‌پردازان معاصر مانند اتو کرنبرگ، تأکید ویژه‌ای بر ساختار شخصیت، روابط درونی عناصر روان و کیفیت روابط بین‌فردی دارند.

اتو کرنبرگ ، روانپزشک و روانکاو برجسته معاصر، با تکیه بر سنت روان‌تحلیلی و نظریه‌های ساختار شخصیت، الگویی غنی و دقیق از انسان سالم ارائه می‌دهد. او سلامت روان را نه به‌عنوان حالتی گذرا یا صرفاً نبود علائم آسیب‌شناختی، بلکه به‌عنوان سطحی از سازمان‌یافتگی روانی در نظر می‌گیرد که شامل انسجام «خود» (self)، انسجام در ادراک چهره‌های مهم زندگی، ایگوی نیرومند، سوپرایگوی یکپارچه، و ظرفیت‌های سالم در تجربه و ابراز هیجان‌هاست.

طبق دیدگاه کرنبرگ اولین ویژگی شخصیت بهنجار و انسان سالم ،قبل از هرچیزی این است که فرد از دو لحاظ به انسجام و یکپارچگی رسیده باشد:

1) خود (self)

2)چهره های مهم زندگی ( significant others)

که این دو ویژگی هویت ایگو نامیده میشوند و پیش شرط اساسی برای سه چیز است :

عزت نفس به هنجار (normal self-esteem)

رضایت از خود (self-enjoyment)

احساس سرزندگی و شوق و رغبت به زندگی (zest for life)،که به معنای لذت بردن از زندگی و ارتباط با دیگران و تعهد های شغلی است .

هنگامی که یک شخص داری یک خود منسجم و یکپارچه باشد،آنگاه قادر به شناخت سه چیز می‌شود:

1) میل ها و آرزو هایش (desires)

2) ظرفیت ها و توانایی هایش(capacities)

3) هدف ها و تعهد های طولانی مدت.

 هنگامی که شخص دارای دیدگاه یکپارچه و منسجم در مورد چهره های مهم زندگی‌اش باشد،ظرفیت بالایی برای انجام وظایف زیر دارد:

1) ارزیابی مناسب و واقع بینانه از دیگران

2)همدلی

3) سرمایه گذاری هیجانی درست روی دیگران

اگر کسی دارای ظرفیت های ذکر شده باشد ،به این معنا است که قادر به برقراری و ایجاد وابستگی بالغانه در عین  حفاظت از خود مختاری اش است. یکی از ویژگی های ساختاری شخصیت بهنجار وجود پیوستار وسیعی از عواطف پیچیده است ،یعنی فرد قادر به تجربه طیف گسترده ای عواطف پیچیده و سازگارانه است ،بدون اینکه کنترل تکانه را از دست بدهد.درنتیجه دومین ویژگی انسان سالم و شخصیت بهنجار قدرتمندی ایگو است.

نشانه های قدرتمندی ایگو :

گرایش عاطفی بادوام

ظرفیت فرد برای کنترل عواطف و تکانه

 استفاده از مکانیسم های دفاعی سطح بالا ،به ویژه والایش

ثبات،دوام و خلاقیت در روابط بین فردی و کار

سومین ویژگی شخصیت بهنجار انسجام یافتگی سوپرایگو است،یعنی وجود یک ساختار و نظام منسجم از ارزش های درونی سازی شده که ریشه در ارزش ها و ممنوعیت های والدین در زمان رشد دارد ، سوپر ایگو سالم و انسجام یافته  به معنای داشتن والدین سالم است.

شخص با سوپرایگو انسجام یافته دارای ویژگی های زیر می‌باشد:

احساس مسئولیت شخصی و ظرفیت برای خود انتقادگری واقع‌گرایانه

انسجام انعطاف پذیری در کنار آمدن با جنبه های اخلاقی تصمیم گیری ،تعهد به استاندارد ها ،ارزش ها و ایده آل ها .

چهارمین ویژگی شخصیت بهنجار توانایی کنترل مناسب  فرد بر تکانه های لیبیدویی و پرخاشگرانه‌اش است ،چنین کنترلی مستلزم آن است که فرد دارای توانایی و ظرفیت  های زیر باشد :

1)نیاز های جسمانی ،شهوانی و جنسی ‌اش را به طور کامل ابراز کند.

2) در عین حال مهربان و ملایم و دارای تعهد عاطفی برای عشق ورزیدن به دیگری باشد.

3) از درجه بهنجاری از آرمانی سازی دیگری و رابطه با او برخوردار باشد.

این سه توانایی به کنترل تکانه های جنسی مربوط میشود.همچنین فرد باید دارای ظرفیت لازم برای والایش تکانه های پرخاشگری که شامل موارد زیر است، باشد .

1) توانایی ابراز وجود.

2)ایستادگی و مقاومت بدون واکنش افراطی در برابر حمله ها.

3)شخص بتواند به طور دفاعی و حمایتی واکنش دهد بدون اینکه خشمی را علیه خود برگرداند.

دیدگاه کرنبرگ بر اهمیت یکپارچگی روانی و تعادل عاطفی تأکید دارد و به‌عنوان راهنمایی برای ارزیابی سلامت روانشناختی و رشد شخصیت بهنجار مورد استفاده قرار می‌گیرد. این چارچوب نه‌تنها برای روان‌درمانگران، بلکه برای افرادی که به دنبال درک عمیق‌تر از سلامت روان خود هستند، ارزشمند است.